Burnout als zelfstandige: hoe je deze klap die je persoonlijk voelt voorkomt
Je bent een ervaren mkb-ondernemer met een succesvol bedrijf, maar merkt dat jouw persoonlijke groei en balans achterblijven.
​Met mijn CEO coaching boek je betere resultaten, vanuit rust en plezier. Samen werken we aan:
​
-
Stressvermindering en burn-outpreventie
-
Een gezonde balans tussen werk en privé
-
Effectiever leiderschap en talentontwikkeling
-
Persoonlijke blokkades​​​​ doorbreken​​​​​​
​​​​​​✅ 1-op-1 online begeleiding door Dolf
✅ Snel tot de kern, JIJ staat centraal
✅ Mentoring door een ervaren ondernemer én therapeut
✅ Resultaten die duurzaam aanhouden
​​Drievoudig gediplomeerd therapeut
Master in de Emotieve Therapie
Geaccrediteerde ODC-professional
Aanbevolen PSYCH-K® facilitator
Docent Emotieve Therapie
Steeds meer zelfstandigen krijgen te maken met burn-outklachten. Waar werknemers nog kunnen leunen op collega’s en een werkgever, sta jij er als ervaren mkb-ondernemer vaak alleen voor. Psychische klachten zoals burn-out en depressie nemen de laatste jaren fors toe.
​
In België is er tussen 2019 en 2023 zelfs sprake van een stijging van 37%. Ook in Nederland zijn de cijfers alarmerend: onderzoek van TNO laat zien dat het verzuim door psychische klachten bij zelfstandigen jaar op jaar stijgt.
De maatschappelijke kosten lopen in de miljarden, maar de echte klap voel jij persoonlijk. Want uitval betekent verlies van inkomen, reputatie, klanten én vaak ook je gezondheid.
-
Wat zit er achter deze stijging?
-
Wat zijn de specifieke risico’s en gevolgen van een burnout als zelfstandige, en vooral:
-
Wat kun je doen om hieruit te blijven of te herstellen?
Ik geef je duidelijke antwoorden op vragen als:
-
Hoe herken je een burnout als zelfstandige?
-
Welke oorzaken spelen een rol? En
-
Hoelang duurt herstel van een burn out als zelfstandige?
​
Ook krijg je in dit artikel diepgaand antwoord op alle veelgestelde vragen rond burnout zelfstandige. Je leest over herkenbare symptomen, oorzaken, gevolgen, het traject van herstel en waar je professionele hulp kunt vinden.
Zoals bijvoorbeeld deze ervaring van twee van mijn klanten...
“Ik ben heel verbaasd hierover en ik had ook niet verwacht, dat het zo’n grote positieve impact zou hebben en dat het na het traject nog steeds gewoon door blijft gaan ook. Qua levensvreugde en ik heb er een bepaald stuk vrijheid voor teruggekregen. Dat gaat maar door. Ik voel me steeds groter.”
Ramon Roelofs
DJ/producer en Zen-leraar
"Ik ben beter in balans en ik heb de overtuiging dat ik een waardevol mens ben om door te leven, voor anderen en voor mezelf. Ik ben van “klaar met leven” naar “ik ga trouwen en ga door” gegaan. Achteraf gezien is mij dit de investering wel 10x waard."
​​​
Ronald Horvers
Zelfstandig ondernemer
Wat is een burn-out bij zelfstandigen?
Een burn-out is geen modewoord. Het is het resultaat van maanden of zelfs jaren van chronische overbelasting, roofbouw op jezelf en ondermijning van jezelf. Dit leidt ertoe dat je fysiek, emotioneel én mentaal leeg raakt. Voor jou als zelfstandige strekken de gevolgen hiervan vaak verder dan alleen tijdelijk niet kunnen werken; het raakt namelijk ook je identiteit.
Bij een depressie ontbreekt vooral de wil om iets te doen. Bij een burn-out is die wil er nog wel, maar de energie die je daarvoor nodig hebt is volledig uitgeput. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) omschrijft burn-out als een werkgerelateerde staat van uitputting, veroorzaakt door langdurige stress. Het gaat gepaard met vermoeidheid, cynisme en een afname van effectiviteit in je werk.
Voor zelfstandigen is deze definitie vaak te smal, want kenmerkend voor ondernemerschap is dat jouw werk en privéleven naadloos in elkaar over lopen. Er is geen duidelijke grens, waardoor stress de kans krijgt om zich sneller op te stapelen en de symptomen heviger worden. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 45% van de zelfstandigen die langdurig onder hoge druk staan, uiteindelijk burn-outklachten ontwikkelt.
Hoe herken je een burnout als zelfstandige?
De signalen van een burnout zelfstandige komen vaak langzaam op. In het beging merk je ze nauwelijks op, of je negeert ze, tot het moment dat je echt niet meer door kunt. Als zelfstandige ben je gewend om door te zetten. Even stoppen voelt riskant, want het kan direct gevolgen hebben voor je omzet, klanten of team.
Toch zijn er duidelijke alarmsignalen die je naar mijn mening niet mag wegwuiven:
-
Een constante, allesoverheersende vermoeidheid; zelfs na vakantie of een weekend rust.
-
Moeite met concentreren, meer fouten maken of steeds vaker dingen gaan vergeten.
-
Sneller emotioneel, snel geïrriteerd of voortdurend gespannen zijn.
-
Slecht slapen, hoofdpijn, spijsverteringsproblemen of onverklaarbare pijnklachten.
-
Besluiteloosheid, piekeren en het verliezen van overzicht.
-
Cynisme en afstand nemen van je werk, klanten of opdrachtgevers.
-
Je terugtrekken uit sociale contacten en minder plezier beleven in werk én privé.
Bij zelfstandigen zijn er vaak nog extra tekenen, zoals paniek over financiën, uitstelgedrag bij lastige taken zoals acquisitie of administratie. Of wantrouwen richting klanten, bijvoorbeeld of ze wel op tijd betalen.
Soms begint het lichamelijk: aanhoudende vermoeidheid, rugklachten, slaapproblemen, verlies van eetlust of juist overmatig snacken.
Wil je snel inzicht in het risico dat jij loopt? Online zijn er verschillende checklists beschikbaar (bijvoorbeeld via Recharge360 of Xerius) waarmee je kunt nagaan of je in de gevarenzone zit voor een burnout zelfstandige.
Welke oorzaken leiden tot een burn out als zelfstandige?
Mijn ervaring is dat een burnout zelfstandige zelden ontstaat door één enkele factor. Het is meestal een samenspel van omstandigheden die eigen zijn aan het ondernemerschap. De belangrijkste oorzaken zijn:
​
-
Onbalans werk-privé: Zonder duidelijke grenzen blijf je altijd bereikbaar en bezig. Familie of vrienden hebben niet altijd begrip voor de voortdurende druk van ondernemen.
-
Moeilijk loslaten van werk: Werk en privé lopen bij zelfstandigen naadloos door elkaar. Je staat altijd ‘aan’, ook tijdens vrije tijd of vakantie. Volgens cijfers heeft 70% van de zelfstandigen moeite om werk mentaal los te laten.
-
Te hoge werkdruk: Als ervaren ondernemer neem je vaak te veel hooi op je vork. Soms is dat uit financiële noodzaak geboren, maar vaak ook door perfectionisme of de drang om alles zelf te willen doen. Uit onderzoek van Securex blijkt dat 4 op de 10 zelfstandigen structureel onder te hoge werkdruk lijden.
-
Emotionele belasting en isolement: Moeilijke klanten, wanbetalingen en het ontbreken van een team om op terug te vallen vergroten de kans op emotionele uitputting. Veel zelfstandigen voelen zich eenzaam en missen steun van collega’s.
-
Gebrek aan competentie of support: Ondernemen vraagt brede kennis en vaardigheden. Twijfel aan eigen kunnen of het ontbreken van een coach of mentor kan de druk verhogen en leiden tot uitputting.
-
Financiële onzekerheid: Zonder vangnet van loondoorbetaling of ziekteverlof hangt alles af van jouw inzet. Uitvallen voelt onbespreekbaar, wat extra druk geeft.
-
Administratieve en juridische druk: Als zelfstandige ben je verantwoordelijk voor alles: boekhouding, belastingen, offertes, naleving van regelgeving. Ruim 60% van de zelfstandigen ervaart deze verplichtingen als zwaar en stressvol.
Daarnaast spelen factoren als leeftijd, sector en persoonlijke eigenschappen mee. In mijn praktijk zie ik dat perfectionisme, een groot verantwoordelijkheidsgevoel of het voortdurend willen pleasen je als zelfstandige extra kwetsbaar maken voor een burnout zelfstandige.
Wat zijn de gevolgen van een burnout als zelfstandige voor je bedrijf?
Een burnout zelfstandige raakt niet alleen jou persoonlijk: het raakt direct je hele bedrijf. Omdat jij vaak de spil bent van je onderneming, betekent uitval dat opdrachten blijven liggen, vaste lasten gewoon doorlopen en klanten ontevreden raken of overstappen naar een concurrent.
Het CBS berekende dat zelfstandigen gemiddeld negen maanden uitgeschakeld zijn bij een serieuze burn-out. Dat is een periode waarin nauwelijks, of zelfs helemaal geen, inkomen binnenkomt. Voor 10 tot 15% van de zelfstandigen betekent een ernstige burn-out zelfs dat ze hun onderneming (tijdelijk) moeten stopzetten.
Naast verlies van klanten en opdrachten loopt je het risico dat je ook je reputatie verliest. Partners of medewerkers moeten taken overnemen of je word gedwongen om keuzes te maken die je onder gezonde omstandigheden niet had hoeven maken. Het gevolg kan een domino-effect zijn: financiële problemen, spanningen thuis en, in de zwaarste gevallen, schuldopbouw.
Daarom is het van cruciaal belang om signalen van een burnout zelfstandige op tijd te herkennen en serieus te nemen. Mijn ervaring is dat hoe eerder je ingrijpt, hoe groter de kans is dat je jezelf én je bedrijf overeind houdt.
Bekend van
Waar kun je hulp zoeken bij een burn out als zelfstandige?
Hulp zoeken bij een burnout zelfstandige is geen luxe: het is noodzakelijk. Het kan het verschil maken tussen snel herstellen of maandenlang uitvallen.
De eerste stap is een gesprek met je huisarts. Die kan beoordelen of er sprake is van burn-out en je doorverwijzen naar een psycholoog, therapeut of coach die ervaring heeft met het begeleiden van zelfstandigen.
In mijn praktijk begeleid ik ervaren ondernemers met een al gevestigd bedrijf, bij het voorkomen en zo nodig herstellen van een burn-out, door je te helpen met het opbouwen en behouden van een gezonde werk-privé balans. Als drievoudig gediplomeerd therapeut op het gebied van traumaverwerking ben ik in staat om je tot de kern van het probleem te brengen.
Ook uit eigen ervaring weet ik dat een burnout niet het probleem is; het is een symptoom en het gevolg van een onderliggend, dieper gelegen probleem. Wanneer je het onderliggende probleem goed en bij de wortel oplost, dan zullen de symptomen ook verdwijnen. Om werkelijk tot de kern te komen kan ik een flinke stap verder gaan dan coaches die niet over therapeutische kennis en vaardigheden beschikken. De resultaten die mijn klanten behalen door met mij samen te werken zijn doorgaans blijvend.
aarnaast bestaan er nog andere initiatieven die speciaal gericht zijn op ondernemers. Denk aan platforms zoals Recharge360, BloomUp (via Xerius) en verschillende beroepsverenigingen. Zij bieden niet alleen psychologische hulp, maar ook praktische ondersteuning rond financiële gevolgen en regelgeving.
In veel steden zijn er ondernemersloketten waar je met vragen terechtkunt. Ook je branchevereniging, ondernemersfonds of verzekeraar kan ondersteuning bieden tijdens ziekte of langdurige uitval.
Online vind je bovendien zelftesten, uitgebreide informatie en anonieme hulplijnen. Veel zelfstandigen ervaren daarnaast steun in contact met lotgenoten, via online fora, netwerkevents of regionale bijeenkomsten kun je ervaringen delen en erkenning vinden.
Wat kun je doen bij een burn out als zelfstandige?
Herkennen, erkennen en actie ondernemen: dat zijn de drie pijlers om grip te krijgen op een burnout zelfstandige. Wat kun je concreet doen?
​
-
Erken het probleem: Een burn-out is geen teken van falen. Het is een alarmbel. Eerlijk zijn over je grenzen is de eerste stap naar herstel.
-
Zoek professionele hulp: Laat je begeleiden door een gespecialiseerde therapeut met ervaring in ondernemersbegeleiding, coach of psycholoog (bijvoorbeeld via je huisarts, Recharge360 of BloomUp).
-
Praat erover: Deel wat er speelt met mensen die je vertrouwt. Andere ondernemers of lotgenotengroepen laten je ervaren dat je niet alleen staat.
-
Zorg voor je basisbehoeften: Slaap voldoende, eet gezond, beweeg dagelijks en plan momenten van ontspanning. Maak een simpel rooster of laat je hierin ondersteunen.
-
Neem afstand van je werk: Hoe moeilijk het ook voelt: tijdelijk loslaten is noodzakelijk. Zet niet alleen je fysieke werkzaamheden stil, maar schakel ook je mail, telefoon en administratieve taken zoveel mogelijk uit.
-
Delegeer taken: Geef administratie, communicatie of klantencontact tijdelijk uit handen. Zo verlaag je de druk tijdens je herstel.
-
Bekijk je financiële situatie: Schakel je boekhouder, verzekeraar of beroepsvereniging in om uit te zoeken welke financiële vangnetten of regelingen er zijn bij langdurige uitval.
Pas je verwachtingen aan: het herstel van een burnout zelfstandige vraagt tijd, geduld en vaak een nieuwe manier van werken; voor jezelf én voor je bedrijf. De kunst is niet om terug te keren naar de situatie zoals het was, want als je doet wat je deed dan krijg je wat je kreeg.
De kunst is wél om een nieuwe vorm van leven en werken te creëren. Een situatie waarin jij de keuzevrijheid voelt om in de actie te gaan en om tijdig weer in rust te gaan, zodat er ruimte is om te ontspannen en te genieten, zonder dat je daarvoor jezelf of je bedrijfsresultaten geweld aan hoeft te doen.
Diploma's & certificaten
Bewijzen van deelname
Hoelang duurt herstel van een burn out als zelfstandige?
Herstel van een burnout zelfstandige verloopt in stappen en verschilt per persoon. Belangrijk om te weten is dat je pas werkelijk van een burnout kunt gaan herstellen, wanneer ook de oorzaak (het onderliggende probleem) wordt aangepakt en opgelost. Het oplossen van het probleem en daarmee ruimte maken voor het herstel gaat stapsgewijs en kan parallel aan elkaar lopen.
Als je daadwerkelijk uitvalt, dan staan de eerste weken vaak in het teken van pure rust. Je lichaam en geest moeten eerst herstellen van de langdurige uitputting. Daarna volgt een fase waarin je onder begeleiding langzaam weer opstart. Vaak begin je met beperkte uren en eenvoudige taken. Dit is ook het moment om met de probleemoplossing te beginnen.
Gemiddeld duurt de probleemoplossing in combinatie met verder herstel minimaal zes tot twaalf maanden.
Pas in de laatste fase is er ruimte voor reflectie. Je leert een betere balans aan te brengen tussen werk en privé en werkt aan een duurzame terugkeer in je bedrijf.
Terugval komt bij zeker 30% van de zelfstandigen voor. Vaak gebeurt dat als je te snel weer te veel oppakt of als je niet duidelijk communiceert met klanten en relaties over je herstel. Het risico op terugval is het grootst als de ondernemer op de oude voet verdergaat en het onderliggende probleem niet wordt aangepakt. Een tweede of zelfs derde burn-out verloopt meestal zwaarder en duurt langer.
Professionele begeleiding, realistische doelen, tijdig bijsturen en open communicatie zijn cruciaal om goed te herstellen.
Factoren zoals leeftijd, sector, financiële zorgen en een sociaal vangnet beïnvloeden de duur van je herstel.
Ter vergelijking: bij werknemers ligt de gemiddelde hersteltijd rond de negen maanden. Voor zelfstandigen duurt het vaak net zo lang, en soms zelfs langer.
Wanneer heb ik professionele hulp nodig bij een burn out als zelfstandige?
Twijfel je of je zelf nog grip hebt op je klachten? Dan is het verstandig om direct professionele hulp te zoeken.
Blijf niet te lang doorlopen met signalen zoals chronische vermoeidheid, slapeloosheid, emotionele uitputting of verlies van plezier en motivatie. Zodra deze klachten weken of zelfs maanden aanhouden en je dagelijkse functioneren aantasten, zowel in je werk als privé, is het tijd om hulp in te schakelen.
Ik ben gespecialiseerd in ervaren ondernemers met een gevestigd bedrijf helpen, bij het veranderen van gedrag en patronen die een verhoogd risico op een burnout. 75% van de mensen met wie ik een traject gedaan heb, meldde in het intakegesprek al één of meerdere burnouts te hebben gehad.
Ook als je merkt dat je bedrijf of inkomen in gevaar komt door je klachten, is het raadzaam om advies te vragen. Dit kan bijvoorbeeld bij een mentor of via een ondernemersprogramma van je beroepsvereniging.
Heb je daarnaast te m
ken met somberheid, hevig piekeren, angstaanvallen of zelfs suïcidale gedachten? Zoek dan onmiddellijk medische hulp. Je huisarts kan je doorverwijzen naar gespecialiseerde zorg.
Hoe eerder je hulp zoekt, hoe sneller je meestal herstelt én hoe kleiner de impact op je bedrijf.
De potentie is enorm! Deze 7-stappen methode -die eerst getest en verder ontwikkeld is in de particuliere markt- leidt ertoe dat jij...
...jouw mate van levenskwaliteit tot wel 155% méér verhoogt...
...jouw beleving van vrijheid en gezonde verbinding tot wel 181% méér verhoogt...
...jouw algehele plezierfactor in het leven verder verhoogt!
Welke tips zijn er voor herstel van een burnout als zelfstandige?
Herstellen van een burnout zelfstandige vraagt om bewuste keuzes en geduld. Deze tips helpen je om duurzaam terug te komen: als mens én als ondernemer:
​
-
Stel samen met je coach een re-integratieplan op: Bouw je werk langzaam weer op en plan structureel vrije dagen of vakanties om terugval te voorkomen. Pak de onderliggende oorzaak van dit probleem aan, zodat je dit destructieve patroon doorbrengt en de kans op terugval minimaliseert.
-
Leer grenzen stellen en ‘nee’ zeggen: Dit is vaak lastig voor zelfstandigen, maar essentieel voor duurzaam herstel. Leren grenzen stellen en ‘nee’ zeggen is onderdeel van mijn LEVENSLUST-methode, waarmee ik ervaren ondernemers in jouw situatie begeleid.
-
Maak tijd voor herstel: Durf rust te nemen. Het is geen luxe, maar de basis van gezond ondernemerschap op lange termijn. Laat (tijdelijk) los wat kan.
-
Breng structuur aan in je dag: Sta op vaste tijden op, ga op tijd naar bed, plan rustmomenten en zorg voor beweging.
-
Kom dagelijks in beweging, het liefst buiten: Wandelen in de natuur verlaagt bewezen je stressniveau.
-
Blijf sociaal betrokken: Zoek contact met anderen, deel je verhaal en voorkom isolement.
-
Beperk je werkzaamheden tot het minimum: Doe alleen wat écht noodzakelijk is voor het voortbestaan van je bedrijf of draag taken over aan anderen.
-
Schakel hulp in uit je netwerk: Vraag familie, collega-ondernemers of vrienden om praktische zaken tijdelijk over te nemen.
-
Stimuleer afwisseling: Ontdek nieuwe hobby’s, klussen of sporten om je hoofd uit de werkstand te krijgen.
-
Regel je administratie en financiën: Raak je het overzicht kwijt? Laat een boekhouder of administratiekantoor je helpen.
Met deze stappen geef je jezelf niet alleen de kans om volledig te herstellen, maar leg je ook de basis voor een gezondere manier van ondernemen in de toekomst.
Veelgestelde vragen over burnout als zelfstandige
Hieronder vind je antwoorden op enkele veelgestelde vragen over burnout als zelfstandige:
Burnout als zelfstandige voorkomen
Een burnout als zelfstandige volledig voorkomen is lastig. Maar je kunt de kans wel aanzienlijk verkleinen door het onderliggende probleem aan te pakken, waarmee je ruimte maakt om bewust keuzes te maken in hoe je werkt en leeft.
Belangrijke preventieve tips:
-
Blijf jezelf ontwikkelen: volg opleidingen, seminars of werk samen met een coach om duurzaam te groeien.
-
Test regelmatig je risicoprofiel: gebruik online tools of vraag een coach om een check.
-
Grijp vroeg in bij signalen van stress, piekeren of vermoeidheid: wacht niet tot klachten escaleren.
-
Scheid werk en privé: creëer een aparte werkplek en stel duidelijke grenzen.
-
Maak ontspanning, sport en sociaal contact structureel onderdeel van je week: herstelmomenten zijn geen luxe.
-
Plan vaste werktijden en neem bewust pauzes, ook als het druk is.
-
Automatiseer en delegeer taken vooral als je bedrijf groeit, hoef je niet alles zelf te doen.
-
Houd grip op administratie en financiën: vraag direct hulp van een boekhouder of adviseur als je vastloopt.
Uit onderzoek blijkt dat zelfstandigen die bewust rustmomenten inbouwen, gemiddeld 30% minder kans hebben op burn-outklachten. Door nu te investeren in een gezonde basis voor je ondernemerschap en tijdig hulp in te schakelen, bescherm je jezelf én de toekomst van je bedrijf.
Tot slot
Een burnout als zelfstandige is een serieus risico; vaak met zwaardere gevolgen dan bij werknemers. De oorzaken zijn veelzijdig: perfectionisme, structurele werkdruk, het gevoel er alleen voor te staan en financiële onzekerheid,.
Herken signalen op tijd. Neem je klachten uiterst serieus. Zoek professionele hulp zodra je merkt dat je vastloopt. Zie je herstel als een strategisch project: investeer in een duurzame manier van ondernemen, plan het bewust en werk eraan stap voor stap.
Mijn visie is dat voorkomen krachtiger is dan genezen. Bouw voldoende rustmomenten in, stel gezonde grenzen en leer taken uit handen te geven.
Wil je meer weten of zelf een burn-out-test doen? Kijk op Xerius, Recharge360, BloomUp of informeer bij je eigen beroepsvereniging voor betrouwbare informatie, tests en gespecialiseerde hulp rondom burnout zelfstandige.
Wil je een clarity call met mij persoonlijk inplannen? Klik dan op de button hieronder.